Bad Duben - przewodnik i informacje turystyczne

Informacje ogólne o Bad Duben
Bad Duben to niewielkie miasteczko uzdrowiskowe, znajdujące się w niemieckiej Saksonii. Leży na północ od miasta Lipsk, w malowniczym rejonie, który często przyciąga turystów swoim naturalnym pięknem oraz uzdrowiskowym klimatem.
Lokalizacja
Bad Duben jest położone w:
- Wschodniej części Niemiec
- Około 30 km na północ od Lipska
- W pobliżu granicy z Brandenburgią
Dojazd
Dojazd do Bad Duben możliwy jest różnymi środkami transportu, w tym:
- Samochodem osobowym, korzystając z autostrad A14 i A9
- Pociągiem, z przystankiem na lokalnej stacji kolejowej
- Autobusem, z bezpośrednimi połączeniami z większymi miastami
Charakterystyka
Miasteczko charakteryzuje się:
- Urokliwymi krajobrazami naturalnymi
- Źródłami mineralnymi, które przyciągają kuracjuszy
- Licznymi ścieżkami spacerowymi i rowerowymi
Kultura i atrakcje
W Bad Duben można znaleźć:
- Teatry i galerie sztuki
- Tradycyjne festiwale i wydarzenia kulturalne
- Parki i tereny rekreacyjne, idealne dla miłośników natury
Dzięki swojemu położeniu i bogatej ofercie, Bad Duben jest atrakcyjnym miejscem zarówno do wypoczynku, jak i do odkrywania lokalnej kultury i tradycji.
Historia Bad Duben (Saksonia)
Bad Duben to urokliwe miasteczko uzdrowiskowe położone w Saksonii, w Niemczech. Jego historia sięga daleko wstecz, a wiele faktów i wydarzeń zasługuje na uwagę. Przez wieki miejscowość ta zyskała na znaczeniu dzięki swoim zdrowotnym właściwościom i bogatej kulturze. Oto kluczowe momenty w historii Bad Duben.
Wczesne dzieje i rozwój
Początki Bad Duben sięgają średniowiecza, kiedy to osada została założona w okolicy XIII wieku. Pierwsze wzmianki o miejscowości pojawiły się w dokumentach z 1257 roku. Już w tym czasie Bad Duben było znane z wykorzystania lokalnych źródeł mineralnych.
Rozkwit uzdrowiskowy
W XVIII wieku miasteczko zaczęło przyciągać uwagę jako miejsce uzdrowiskowe. W 1770 roku odkryto, że woda z lokalnych źródeł ma właściwości zdrowotne, co przyczyniło się do szybkiego rozwoju turystyki uzdrowiskowej. Wkrótce rozpoczęto budowę pierwszych sanatoriów i ośrodków zdrowia.
Znaczenie w XIX wieku
W XIX wieku Bad Duben zyskało na popularności, stając się jednym z najważniejszych miejsc uzdrowiskowych w Saksonii. Oferowane terapie obejmowały kąpiele mineralne oraz inhalacje, które przyciągały kuracjuszy z różnych stron Niemiec i Europy.
Rozwój infrastruktury
Aby sprostać rosnącemu zainteresowaniu, w mieście zainwestowano w rozwój infrastruktury. W 1872 roku zbudowano pierwszą stację kolejową, co znacznie ułatwiło dostęp do miasta. W pierwszej połowie XX wieku Bad Duben kontynuowało rozwój, modernizując obiekty uzdrowiskowe i rozbudowując ofertę turystyczną.
Wpływ II wojny światowej
Podczas II wojny światowej Bad Duben, podobnie jak wiele miejscowości, ucierpiało. Miasteczko zostało zajęte przez wojska radzieckie, co wpłynęło na jego codzienne życie oraz gospodarkę. Po wojnie, w zwolnionej przez Niemców wschodnich Saksonii, miejscowość przeszła proces odbudowy.
Okres powojenny i współczesność
Współczesny okres to czas, w którym Bad Duben powróciło do swojego statusu uzdrowiska. W 1990 roku uzyskało prawa miejskie, a w 2000 roku otrzymało tytuł „Bad”, co oznacza „uzdrowisko”. Dziś miejscowość przyciąga turystów dzięki swoim bogatym źródłom mineralnym oraz zróżnicowanej ofercie wellness.
Wydarzenia kulturalne i atrakcje
- Coroczne festiwale zdrowia i wellness.
- Kultura uzdrowiskowa z bogatą ofertą zdrowotną.
- Tradycyjne jarmarki i imprezy lokalne.
- Ogrody uzdrowiskowe oraz piękne tereny spacerowe.
Dzięki swojemu dziedzictwu historycznemu, Bad Duben pozostaje miejscem, gdzie spotykają się tradycje uzdrawiające z nowoczesnymi metodami terapii.
Bad Duben (Saksonia) – Pogoda
Bad Duben to malownicze miasteczko w Saksonii, które jest znane z uzdrowisk oraz pięknych krajobrazów. Wybierając się na wakacje do tej lokalizacji, warto zwrócić uwagę na klimat i pogodę.Podział roczny temperatur
Temperatury w Bad Duben są zróżnicowane w zależności od pory roku. Poniżej przedstawiamy średnie temperatury dla poszczególnych pór roku:- Wiosna (marzec - maj): 5°C - 18°C
- Lato (czerwiec - sierpień): 15°C - 25°C
- Jesień (wrzesień - listopad): 5°C - 15°C
- Zima (grudzień - luty): -5°C - 5°C
Opady deszczu
W Bad Duben opady deszczu rozkładają się dość równomiernie przez cały rok. Średnia ilość opadów wynosi około 600 mm. Najwięcej deszczu przypada na miesiące letnie. Oto średnia miesięczna ilość opadów:Miesiąc | Opady (mm) |
---|---|
Styczeń | 40 |
Luty | 35 |
Marzec | 45 |
Kwiecień | 55 |
Maj | 70 |
Czerwiec | 80 |
Lipiec | 85 |
Sierpień | 75 |
Wrzesień | 60 |
Październik | 55 |
Listopad | 50 |
Grudzień | 45 |
Najlepszy czas na wakacje
Na podstawie średnich temperatur i opadów, najlepszym okresem na podróż do Bad Duben są miesiące letnie, od czerwca do sierpnia. W tym czasie można cieszyć się przyjemną pogodą oraz dużą ilością słońca. Wiosna i wczesna jesień również są dobrymi okresami, ale należy liczyć się z możliwością deszczu.Podsumowanie
Wybierając się na wakacje do Bad Duben, warto śledzić prognozy pogody oraz pamiętać o odpowiednim doborze odzieży, dostosowanej do panujących warunków.Bad Duben (Saksonia) - Kultura, Zwyczaje i Tradycje
Wprowadzenie
Bad Duben to malownicza miejscowość uzdrowiskowa położona w Saksonii, w Niemczech. Charakteryzuje się nie tylko uzdrawiającymi wodami, ale także bogatą kulturą oraz tradycjami, które przyciągają turystów z całego świata.
Kultura i sztuka
W Bad Duben można odnaleźć wiele elementów kultury regionu, takich jak:
- Sztuka ludowa - region jest znany z rękodzieła, w tym ceramiki i haftu.
- Muzyka - miejscowe festiwale często celebrują tradycyjne pieśni i tańce.
- Teatr - lokalne grupy teatralne organizują wystawienia sztuk, często związanych z lokalnymi legendami.
Święta i festiwale
W Bad Duben obchodzone są różne święta, które odzwierciedlają lokalne tradycje:
- Festiwal Wody - coroczna impreza, która celebruje zdrowotne właściwości źródeł mineralnych.
- Jarmark Bożonarodzeniowy - tradycyjny jarmark, na którym można znaleźć lokalne przysmaki i rękodzieło.
- Letnia Feta - festyn na świeżym powietrzu z muzyką, tańcami i lokalnymi potrawami.
Kuchnia lokalna
Kuchnia Bad Duben jest pełna smaków, które są wynikiem połączenia tradycji niemieckich i regionalnych specjałów:
- Kopytka z mięsem - pyszne danie, które cieszy się dużą popularnością wśród mieszkańców.
- Zupy z dziczyzny - często serwowane podczas festiwali i rodzinnych uroczystości.
- Lokalne desery - ciasta i wypieki na bazie owoców i orzechów.
Tradycyjne rzemiosło
W Bad Duben istnieje silna tradycja rzemieślnicza, a lokalni rzemieślnicy specjalizują się w wielu dziedzinach:
Rzemiosło | Opis |
---|---|
Ceramika | Ręcznie robione naczynia i ozdoby. |
Tkactwo | Tradycyjne tekstylia na sztuki ręczne. |
Stolarstwo | Meble i elementy dekoracyjne z drewna. |
Podsumowanie
Bad Duben to miejsce, które łączy w sobie piękno natury oraz bogactwo kulturowe. Jego tradycje, zwyczaje oraz lokalne rzemiosło czynią tę miejscowość wyjątkową i wartą odwiedzenia dla każdego, kto pragnie poznać autentyczną kulturę Saksonii.
Bad Duben (Saksonia) - Kuchnia
Bad Duben, malownicze miasteczko w Saksonii, oferuje nie tylko piękne krajobrazy, ale również bogatą tradycję kulinarną, która odzwierciedla regionalne smaki i lokalne składniki. Oto kilka popularnych potraw oraz specjałów regionu.
Tradycyjne potrawy
- Leberkäse - to rodzaj pieczonej wędliny słynącej w Niemczech, często serwowanej na ciepło z bułką.
- Sauerbraten - marynowana wołowina, podawana zazwyczaj z kluskami lub ziemniakami oraz sosem.
- Kartoffelsalat - sałatka ziemniaczana, która może przyjmować różne formy w zależności od regionu.
- Wurst - lokalne kiełbasy, które można znaleźć w różnych wariantach, od pieczonych po smażone.
Słodkie przysmaki
W Bad Duben możecie również spróbować tradycyjnych deserów, które z pewnością ucieszą podniebienie:
- Stollen - świąteczne ciasto z owocami, często posypywane cukrem pudrem.
- Schwarzwälder Kirschtorte - tort czekoladowy z wiśniami, znany w całej Niemczech.
- Apfelstrudel - placek jabłkowy, podawany na ciepło z bitą śmietaną.
Regionalne napoje
Oprócz jedzenia, Bad Duben ma również coś do zaoferowania w zakresie napojów:
- Piwo - lokalne browary produkują różnorodne gatunki piwa, które można spróbować w licznych pubach.
- Wino - region Saksonii jest znany ze swojego winiarstwa, zwłaszcza win białych.
- Herbata z miodem - szczególnie popularna w chłodniejsze dni, potrafi rozgrzać i orzeźwić.
Gdzie spróbować lokalnych specjałów?
W Bad Duben istnieje wiele miejsc, gdzie można spróbować lokalnych specjałów:
- Restauracje lokalne - oferują tradycyjne dania i często korzystają z lokalnych składników.
- Kawiarnie - idealne na przystanek z deserem i kawą.
- Stoiska z jedzeniem - podczas festiwali można spróbować różnych regionalnych przysmaków.
Podsumowanie smaków Bad Duben
Kuchnia Bad Duben to doskonałe połączenie lokalnych tradycji i wyjątkowych składników, które sprawiają, że każda wizyta w tym miasteczku jest niezapomnianą podróżą po smakach Saksonii.
Loty z Polski do Bad Duben (Saksonia)
Czas lotu
Czas lotu z Polski do Bad Duben w Saksonii zależy od kilku czynników, w tym od miejsca wylotu oraz ewentualnych przesiadek. Poniżej przedstawiam ogólne informacje na ten temat:
- Wrocław: Bezpośredni lot trwa około 1 godziny.
- Warszawa: Lot z przesiadką, zazwyczaj w Monachium lub Frankfurcie, trwa od 3 do 5 godzin.
- Gdańsk: Czas lotu z przesiadką wynosi około 4 do 6 godzin.
Wybór lotniska
Najbliższe lotniska do Bad Duben to:
- Lotnisko Lipsk/Halle - znajduje się około 30 km od Bad Duben.
- Lotnisko Drezno - oddalone o około 100 km.
Transport z lotniska
Po przybyciu na jedno z lotnisk, można skorzystać z różnych opcji transportu:
- Kolej - regularne połączenia do Bad Duben.
- Taxi - szybka, ale droższa opcja.
- Wynajem samochodu - wygodne rozwiązanie, jeśli planujesz dalsze podróże w regionie.
Informacje praktyczne
Przed planowaniem podróży warto zwrócić uwagę na kilka istotnych aspektów:
- Sprawdź aktualne restrykcje podróżne związane z pandemią.
- Rezerwuj bilety z wyprzedzeniem, aby uniknąć wyższych cen.
- Upewnij się, że masz ważny paszport lub dokument tożsamości.
Podsumowanie
Wybierając się z Polski do Bad Duben, warto upewnić się, że uwzględniasz wszystkie aspekty związane z podróżą, co pozwoli ci na spokojniejsze dotarcie do celu. Planując loty i transport, zyskasz więcej czasu na odpoczynek i zwiedzanie regionu Saksonii.
Bad Duben (Saksonia) - formalności przed podróżą
Dokumenty
Przy planowaniu podróży do Bad Duben, należy zabezpieczyć odpowiednie dokumenty. Oto, co może być wymagane:
- Paszport lub dowód osobisty – ważny przez czas trwania pobytu.
- Wiza – nie jest wymagana dla obywateli UE na krótkie pobyty.
- Potwierdzenie rezerwacji zakwaterowania.
- Plan podróży lub bilet powrotny.
Waluta
W Bad Duben używana jest euro (EUR). Przed podróżą warto rozważyć:
- Wymianę waluty w Polsce lub na miejscu.
- Sprawdzenie kursów walut online.
- Użycie kart płatniczych – większość miejsc akceptuje płatności kartą.
Ubezpieczenie turystyczne
Rekomendowane jest wykupienie ubezpieczenia turystycznego, które powinno obejmować:
- Koszty leczenia.
- Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków.
- Ubezpieczenie bagażu.
- Odwołanie lub przerwanie podróży.
Upewnij się, że polisę posiada wszystkie niezbędne informacje i jest dostosowana do Twoich potrzeb.
Szczepienia
Przed wyjazdem do Bad Duben, warto zapoznać się z aktualnymi zaleceniami zdrowotnymi. W przypadku szczepień, zwróć uwagę na:
- Podstawowe szczepienia (np. przeciwko tężcowi, odrze, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B).
- Wszelkie dodatkowe rekomendacje w związku z sezonowymi chorobami.
Najlepiej skonsultować się z lekarzem lub specjalistą w podróży w celu uzyskania dokładnych informacji.
```htmlInformacje praktyczne - Bad Duben (Saksonia)
Stolica
Bad Duben jest niewielkim miastem uzdrowiskowym w Saksonii, a jego stolicą jest Drezno, położone około 55 km na południowy zachód od Bad Duben. Drezno jest znane z bogatej historii i pięknej architektury.
Język
Oficjalnym językiem w Bad Duben jest niemiecki. W miejscach turystycznych oraz hotelach można spotkać się z personelem posługującym się angielskim.
Dokumenty
Aby podróżować do Bad Duben, obywatele Polski potrzebują ważnego paszportu lub dowodu osobistego. W przypadku dłuższych pobytów, może być konieczne uzyskanie zezwolenia na pobyt w Niemczech.
Napięcie i gniazdka
W Niemczech napięcie wynosi 230 V, a częstotliwość to 50 Hz. Gniazdka są typu C i F, więc podróżując do Bad Duben, warto zabrać ze sobą odpowiednie przejściówki, jeśli urządzenia elektryczne pochodzą z innych regionów.
Pieniądze
Walutą używaną w Niemczech jest euro (€). W Bad Duben można znaleźć banki, bankomaty oraz punkty wymiany walut. Zdecydowana większość miejsc akceptuje płatności kartą, ale zawsze warto mieć przy sobie gotówkę.
Komunikacja
Bad Duben ma dobrze rozwiniętą sieć transportu publicznego, w tym autobusy i pociągi. Można łatwo dotrzeć do większych miast w regionie. Dla turystów dostępne są także usługi taxi oraz wynajem rowerów.
Ważne lokalne informacje i zwyczaje
W Bad Duben funkcjonują różne lokalne tradycje i zwyczaje, które warto znać:
- Chustki i szaliki - w sezonie jesienno-zimowym lokalni mieszkańcy często noszą ciepłe chustki i szaliki.
- Życzenia noworoczne - na Sylwestra mieszkańcy zazwyczaj organizują fajerwerki oraz spotkania rodzinne.
- Uroczystości uzdrowiskowe - Bad Duben jako miasto uzdrowiskowe ma wiele wydarzeń związanych z wellness i zdrowiem.
Zdrowie i bezpieczeństwo
Bad Duben to bezpieczne miasto, jednak zawsze warto przestrzegać podstawowych zasad bezpieczeństwa. W razie potrzeby można skorzystać z lokalnych placówek zdrowotnych. Warto również pamiętać o odpowiednim ubezpieczeniu zdrowotnym, które pokryje ewentualne koszty leczenia. W Nagłych wypadkach można dzwonić po pomoc pod numer 112.
```Bad Duben (Saksonia) - atrakcje turystyczne
Bad Duben to urokliwe uzdrowisko położone w Saksonii, znane ze swoich naturalnych źródeł mineralnych oraz malowniczych krajobrazów. Warto tu przyjechać, aby skorzystać z licznych atrakcji i cieszyć się spokojem. Oto najciekawsze miejsca, które warto zobaczyć odwiedzając Bad Duben.
1. Uzdrowisko i źródła mineralne
Bad Duben słynie z naturalnych źródeł mineralnych, które mają właściwości zdrowotne. Warto skorzystać z oferty uzdrowiskowej i zrelaksować się w termalnych basenach oraz saunach. Oto najpopularniejsze z nich:
- Therme Bad Duben - kompleks basenów termalnych z bogatą ofertą wellness.
- Kurhaus Bad Duben - historyczny budynek, w którym można skorzystać z terapii zdrowotnych.
2. Rezerwat Przyrody Dübener Heide
Rezerwat Dübener Heide to wyjątkowe miejsce pełne malowniczych krajobrazów i bogatej flory oraz fauny. Idealne na spacery, wycieczki rowerowe czy obserwację ptaków. Można tu podziwiać:
- Piękne lasy sosnowe
- Wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt
- Malownicze jeziora i stawy
3. Zamek Klinga
Nieopodal Bad Duben znajduje się zamek Klinga, zbudowany w stylu renesansowym. Obecnie jest to miejscowe muzeum, które oferuje:
- Wystawy historyczne
- Możliwość zwiedzania zamku z przewodnikiem
- Kawiarnię z tradycyjnymi przysmakami
4. Kościół św. Mikołaja
Kościół św. Mikołaja to jeden z najstarszych budynków w Bad Duben. Znany jest z pięknych witryn w stylu gotyckim oraz cennych dzieł sztuki sakralnej. Warto zwrócić uwagę na:
- Zabytkowy ołtarz
- Wspaniałe organy
- Freski na ścianach
5. Rynki i jarmarki
Bad Duben organizuje wiele jarmarków i festynów, na których można spróbować regionalnych smakołyków oraz zapoznać się z lokalnymi tradycjami. Najważniejsze z nich to:
- Jarmark Bożonarodzeniowy
- Festiwal Lokalnej Żywności
- Festiwal Rękodzieła
6. Park Krajobrazowy Saale-Unstrut
Bad Duben jest świetną bazą do eksploracji Parks Krajobrazowego Saale-Unstrut. Znajdziesz tu możliwość:
- Spacerów i pieszych wędrówek
- Spływów kajakowych po rzece Saale
- Pikników w pięknych okolicznościach przyrody
7. Sport i rekreacja
Dla miłośników aktywnego wypoczynku Bad Duben oferuje różnorodne atrakcje sportowe:
- Trasy rowerowe prowadzące przez malownicze okolice
- Basen odkryty i boiska sportowe
- Możliwość uprawiania joggingu i fitnessu na świeżym powietrzu
8. Gastronomia
W Bad Duben znajduje się wiele restauracji i kawiarni, gdzie można spróbować regionalnych potraw oraz międzynarodowej kuchni. Popularne lokale to:
- Restauracja Zum Alten Rathaus - znana z tradycyjnych niemieckich potraw.
- Kawiarnia am Markt - idealne miejsce na deser i kawę.
9. Wydarzenia lokalne
W Bad Duben organizowane są liczne wydarzenia kulturalne i artystyczne przez cały rok. Warto uczestniczyć w:
- Letnich koncertach na świeżym powietrzu
- Teatralnych spektaklach plenerowych
- Wystawach sztuki i rzemiosła artystycznego
10. Wycieczki po okolicy
Bad Duben to także doskonała baza do odkrywania innych atrakcji Saksonii. Warto wybrać się na:
- Wycieczkę do Lipska - jednego z największych miast w Niemczech.
- Zwiedzanie Drezna - stolicy Saksonii z bogatym dziedzictwem kulturowym.
- Odkrycia malowniczych miasteczek w dolinie Unstrut.
Podsumowanie
Bad Duben to miejsce, które oferuje wiele atrakcji zarówno dla osób szukających relaksu, jak i aktywnych turystów. Niezależnie od preferencji, każdy znajdzie tu coś dla siebie. Od uzdrowisk po malownicze szlaki przyrody – Bad Duben z pewnością zachwyca swoim urokiem!
Bad Duben (Saksonia) - najczęściej zadawane pytania
Bad Duben (Saksonia) - kiedy najlepiej pojechać?
Najlepszym czasem na odwiedzenie Bad Duben jest wiosna i lato, szczególnie od maja do września. W tym okresie można cieszyć się przyjemnymi temperaturami oraz różnorodnymi wydarzeniami kulturalnymi. Zimą z kolei, szczególnie w grudniu, odbywają się jarmarki bożonarodzeniowe, które przyciągają turystów.
Bad Duben (Saksonia) - przykładowe ceny w sklepach
Ceny w Bad Duben są zróżnicowane. Oto kilka przykładów:
- Chleb: 1,50 EUR
- Mleko (1 litr): 0,80 EUR
- Jaja (10 sztuk): 2,50 EUR
- Obiad w restauracji: 10-15 EUR
Bad Duben (Saksonia) - różnice czasowe
Bad Duben znajduje się w strefie czasowej Środkowoeuropejskiej (CET). Różnica czasu w stosunku do Polski wynosi 0 godzin w czasie standardowym oraz -1 godzinę podczas letniego czasu letniego (CEST).
Bad Duben (Saksonia) - jak się poruszać?
W Bad Duben można poruszać się na kilka sposobów:
- Transport publiczny: Miasto oferuje autobusy i tramwaje, które są wygodnym sposobem na poruszanie się.
- Rowery: W Bad Duben istnieje wiele ścieżek rowerowych, a wynajem roweru jest dostępny w wielu miejscach.
- Spacer: Centrum miasta można zwiedzać pieszo, co pozwala na odkrycie lokalnych atrakcji.
Bad Duben (Saksonia) - gniazdka elektryczne
W Bad Duben stosowane są gniazdka typu Type F (nazywane także "Schuko"). Napięcie wynosi 230 V, a częstotliwość 50 Hz. Warto zabrać ze sobą adapter, jeśli korzystasz z urządzeń o innym typie wtyczki.
Bad Duben (Saksonia) - czy potrzebna wiza?
Dla obywateli UE oraz wielu krajów, w tym Polski, wiza do odwiedzenia Bad Duben nie jest wymagana. Osoby z innych krajów powinny sprawdzić obowiązujące przepisy wizowe przed podróżą.
Bad Duben (Saksonia) - czy jest bezpiecznie?
Bad Duben jest uważane za bezpieczne miasto. Jak w każdym miejscu, warto zachować ostrożność i unikać podejrzanych sytuacji, ale ogólnie rzecz biorąc, mieszkańcy i turyści czują się tam komfortowo.
Bad Duben (Saksonia) - co zabrać ze sobą?
Planując wizytę w Bad Duben, warto zabrać ze sobą:
- Wygodne obuwie do chodzenia
- Kurtkę przeciwdeszczową lub parasol (zwłaszcza wiosną i jesienią)
- Adapter do gniazdek elektrycznych
- Pieniądze w euro oraz kartę płatniczą
Bad Duben (Saksonia) - co zjeść?
Podczas wizyty w Bad Duben warto spróbować lokalnych specjałów kuchni niemieckiej, takich jak:
- Sernik z twarogu
- Bratwurst (pieczona kiełbasa)
- Szarlotka (ciasto jabłkowe)
Bad Duben (Saksonia) - co kupić na pamiątkę?
Podczas wizyty w Bad Duben warto zwrócić uwagę na lokalne pamiątki, takie jak:
- Ręcznie robione wyroby ceramiki
- Regionalne przetwory
- Produkty z winem i piwem niemieckim